Árni Þór Sigurðsson: Styrkja þarf stjórnsýsluna 19. maí 2010 09:30 Rannsóknarskýrsla Alþingis varpar ljósi á margvíslega veikleika stjórnsýslunnar hér á landi. Stofnanir eru margar og veikburða og hið sama má segja um ráðuneytin. Að tilstuðlan ríkisstjórnarinnar var sérstakri nefnd falið að rýna í rannsóknarskýrsluna og móta tillögur um bætta stjórnsýslu í kjölfar hrunsins. Í skýrslu nefndarinnar er m.a. á það bent að framkvæmdavaldið búi við ófullnægjandi aðhald úr stjórnsýslunni, frá Alþingi, fjölmiðlum og mennta- og vísindastofnunum. Þá er undirstrikað mikilvægi þess að efla hinn pólitíska þátt innan ráðuneytanna.Fækkun ráðuneytaÞað er staðreynd að við Íslendingar þurfum nú að byggja upp samfélag á nýjum grunni og út frá gjörbreyttum aðstæðum. Þá er brýnt að við séum órög við að nálgast mál frá nýjum sjónarhornum og endurmeta afstöðu okkar til mála sem nú blasa við í allt öðru ljósi en áður var. Í mörgum tilfellum verðum við að spyrja nýrra spurninga og leita þar af leiðandi einnig nýrra svara.Íslenska stjórnsýslan þarf að gangast undir rækilega endurskoðun. Mörg ráðuneyti hafa hafið vinnu við að skoða skipulag í sínum ranni, stofnanauppbyggingu o.fl. með það að markmiði að styrkja stjórnsýsluna, ná fram aukinni hagræðingu og meiri fagmennsku. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er vikið að skipan stjórnarráðsins og stefnt að fækkun ráðuneyta úr tólf í níu á kjörtímabilinu. Þar er enn fremur gerð grein fyrir því hvaða ráðuneyti gætu sameinast: 1) sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og iðnaðarráðuneyti í atvinnuvegaráðuneyti, en samhliða stofnað umhverfis- og auðlindaráðuneyti, 2) heilbrigðisráðuneyti og félagsmála- og tryggingaráðuneyti sameinist í velferðarráðuneyti, 3) dómsmála- og mannréttindaráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti sameinist í innanríkisráðuneyti.Baráttumál Vinstri grænnaEðlilegt er að í kjölfar skýrslu nefndarinnar verði þessi áform tekin til endurmats, þótt áfram verði haldið við markmiðið um fækkun ráðuneyta. Vinstri græn hafa lagt ríka áherslu á að efla umhverfisráðuneytið. Það þýðir að tiltekin verkefni sjávarútvegs- og landbúnaðar- og iðnaðarráðuneytis færu til umhverfisráðuneytis en málefni atvinnuveganna sjálfra yrðu þá sameinuð í atvinnuvegaráðuneyti. Slík sameining hefur um langt skeið verið baráttumál Vinstri grænna. Við myndun núverandi ríkisstjórnar lagði VG einnig höfuðáherslu á þetta atriði. Í umræðunni hefur heyrst að ætlunin sé að leggja niður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið eða að þetta sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB-aðild. Augljóst er að ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar verður ekki lagt niður þótt verkaskiptingu milli ráðuneyta verði breytt eða heiti þeirra. Raunar má allt eins halda því fram að eitt atvinnuvegaráðuneyti geti orðið öflugur málsvari þessara mikilvægu grunnatvinnugreina, jafnvel enn sterkara en núverandi ráðuneyti þessara mála. Að svona sameining sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB er órökstutt eftir því sem ég fæ best séð. Er nóg í því efni að vísa til þess að Vinstri græn hafa lengi talað fyrir umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem færi með auðlindir til lands og sjávar í þeim tilgangi að tryggja sjálfbæra nýtingu auðlindanna og aldrei tengt það ESB-aðild eins og nærri má geta.Stofnun velferðarráðuneytis er skynsamleg, í heilbrigðis-, félags- og tryggingamálum er um mörg mjög svo skyld verkefni að ræða, oft með mikilli skörun en slík sameining gæti skilað margvíslegum árangri, ekki síst með tilliti til þjónustunnar við almenning í landinu.Hvað stofnun innanríkisráðuneytis varðar, má benda á að samgönguráðuneyti fer með málefni siglinga og fjarskipta, flugmál og vegamál og dómsmálaráðuneyti fer með málefni Landhelgisgæslu, löggæslu, björgunarmála og almannavarna. Sveitarstjórnar- og byggðamál ásamt dóms- og mannréttindamálum kæmu þá til viðbótar inn í nýtt burðugt innanríkisráðuneyti.Tökum róttæk skrefSamhliða breytingum á stjórnarráðinu þarf að huga að fleiri þáttum. Með fækkun ráðuneyta og ráðherra þarf að styrkja hina pólitísku stjórnsýslu. Það má t.d. gera með því að í sumum ráðuneytum starfi fleiri en einn ráðherra eins og þekkist vel á öðrum Norðurlöndum og víðar. Þeir gætu jafnvel farið með tiltekin málasvið innan ráðuneytisins. Hagræðingin af þessu fyrirkomulagi er að minnka yfirbyggingu, ná betri heildarsýn yfir málaflokka og skyld mál og meiri festu í stjórnsýsluna. Þá kæmi einnig til álita að fara svipaða leið og nágrannaþjóðirnar, sem festa ekki fjölda og heiti ráðuneyta í lög, heldur búa við sveigjanlegt fyrirkomulag sem getur tekið mið af áherslum og tíðaranda hverju sinni.Engum dylst að ef ráðist verður í svo yfirgripsmikla uppstokkun í stjórnarráðinu sem hér um ræðir, þarf að undirbúa slíkt vel. Vinna þarf tímasetta áætlun í samvinnu við starfsfólk og vinna að breiðri pólitískri samstöðu. Allt tekur það tíma og er mikilvægast að vanda til verka frekar en að flýta sér um of. En um leið megum við ekki óttast að taka róttæk skref í þá átt að gera stjórnsýsluna sterkari, vandaðri og árangursríkari. Í því efni verðum við fyrst og síðast að hugsa um þjónustu- og framkvæmdahlutverk stjórnsýslunnar við almenning og eftirlitshlutverk hennar í þágu þjóðarhagsmuna á grundvelli þess umboðs sem hún fær frá löggjafanum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Skoðun Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Sjá meira
Rannsóknarskýrsla Alþingis varpar ljósi á margvíslega veikleika stjórnsýslunnar hér á landi. Stofnanir eru margar og veikburða og hið sama má segja um ráðuneytin. Að tilstuðlan ríkisstjórnarinnar var sérstakri nefnd falið að rýna í rannsóknarskýrsluna og móta tillögur um bætta stjórnsýslu í kjölfar hrunsins. Í skýrslu nefndarinnar er m.a. á það bent að framkvæmdavaldið búi við ófullnægjandi aðhald úr stjórnsýslunni, frá Alþingi, fjölmiðlum og mennta- og vísindastofnunum. Þá er undirstrikað mikilvægi þess að efla hinn pólitíska þátt innan ráðuneytanna.Fækkun ráðuneytaÞað er staðreynd að við Íslendingar þurfum nú að byggja upp samfélag á nýjum grunni og út frá gjörbreyttum aðstæðum. Þá er brýnt að við séum órög við að nálgast mál frá nýjum sjónarhornum og endurmeta afstöðu okkar til mála sem nú blasa við í allt öðru ljósi en áður var. Í mörgum tilfellum verðum við að spyrja nýrra spurninga og leita þar af leiðandi einnig nýrra svara.Íslenska stjórnsýslan þarf að gangast undir rækilega endurskoðun. Mörg ráðuneyti hafa hafið vinnu við að skoða skipulag í sínum ranni, stofnanauppbyggingu o.fl. með það að markmiði að styrkja stjórnsýsluna, ná fram aukinni hagræðingu og meiri fagmennsku. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er vikið að skipan stjórnarráðsins og stefnt að fækkun ráðuneyta úr tólf í níu á kjörtímabilinu. Þar er enn fremur gerð grein fyrir því hvaða ráðuneyti gætu sameinast: 1) sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og iðnaðarráðuneyti í atvinnuvegaráðuneyti, en samhliða stofnað umhverfis- og auðlindaráðuneyti, 2) heilbrigðisráðuneyti og félagsmála- og tryggingaráðuneyti sameinist í velferðarráðuneyti, 3) dómsmála- og mannréttindaráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti sameinist í innanríkisráðuneyti.Baráttumál Vinstri grænnaEðlilegt er að í kjölfar skýrslu nefndarinnar verði þessi áform tekin til endurmats, þótt áfram verði haldið við markmiðið um fækkun ráðuneyta. Vinstri græn hafa lagt ríka áherslu á að efla umhverfisráðuneytið. Það þýðir að tiltekin verkefni sjávarútvegs- og landbúnaðar- og iðnaðarráðuneytis færu til umhverfisráðuneytis en málefni atvinnuveganna sjálfra yrðu þá sameinuð í atvinnuvegaráðuneyti. Slík sameining hefur um langt skeið verið baráttumál Vinstri grænna. Við myndun núverandi ríkisstjórnar lagði VG einnig höfuðáherslu á þetta atriði. Í umræðunni hefur heyrst að ætlunin sé að leggja niður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið eða að þetta sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB-aðild. Augljóst er að ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar verður ekki lagt niður þótt verkaskiptingu milli ráðuneyta verði breytt eða heiti þeirra. Raunar má allt eins halda því fram að eitt atvinnuvegaráðuneyti geti orðið öflugur málsvari þessara mikilvægu grunnatvinnugreina, jafnvel enn sterkara en núverandi ráðuneyti þessara mála. Að svona sameining sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB er órökstutt eftir því sem ég fæ best séð. Er nóg í því efni að vísa til þess að Vinstri græn hafa lengi talað fyrir umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem færi með auðlindir til lands og sjávar í þeim tilgangi að tryggja sjálfbæra nýtingu auðlindanna og aldrei tengt það ESB-aðild eins og nærri má geta.Stofnun velferðarráðuneytis er skynsamleg, í heilbrigðis-, félags- og tryggingamálum er um mörg mjög svo skyld verkefni að ræða, oft með mikilli skörun en slík sameining gæti skilað margvíslegum árangri, ekki síst með tilliti til þjónustunnar við almenning í landinu.Hvað stofnun innanríkisráðuneytis varðar, má benda á að samgönguráðuneyti fer með málefni siglinga og fjarskipta, flugmál og vegamál og dómsmálaráðuneyti fer með málefni Landhelgisgæslu, löggæslu, björgunarmála og almannavarna. Sveitarstjórnar- og byggðamál ásamt dóms- og mannréttindamálum kæmu þá til viðbótar inn í nýtt burðugt innanríkisráðuneyti.Tökum róttæk skrefSamhliða breytingum á stjórnarráðinu þarf að huga að fleiri þáttum. Með fækkun ráðuneyta og ráðherra þarf að styrkja hina pólitísku stjórnsýslu. Það má t.d. gera með því að í sumum ráðuneytum starfi fleiri en einn ráðherra eins og þekkist vel á öðrum Norðurlöndum og víðar. Þeir gætu jafnvel farið með tiltekin málasvið innan ráðuneytisins. Hagræðingin af þessu fyrirkomulagi er að minnka yfirbyggingu, ná betri heildarsýn yfir málaflokka og skyld mál og meiri festu í stjórnsýsluna. Þá kæmi einnig til álita að fara svipaða leið og nágrannaþjóðirnar, sem festa ekki fjölda og heiti ráðuneyta í lög, heldur búa við sveigjanlegt fyrirkomulag sem getur tekið mið af áherslum og tíðaranda hverju sinni.Engum dylst að ef ráðist verður í svo yfirgripsmikla uppstokkun í stjórnarráðinu sem hér um ræðir, þarf að undirbúa slíkt vel. Vinna þarf tímasetta áætlun í samvinnu við starfsfólk og vinna að breiðri pólitískri samstöðu. Allt tekur það tíma og er mikilvægast að vanda til verka frekar en að flýta sér um of. En um leið megum við ekki óttast að taka róttæk skref í þá átt að gera stjórnsýsluna sterkari, vandaðri og árangursríkari. Í því efni verðum við fyrst og síðast að hugsa um þjónustu- og framkvæmdahlutverk stjórnsýslunnar við almenning og eftirlitshlutverk hennar í þágu þjóðarhagsmuna á grundvelli þess umboðs sem hún fær frá löggjafanum.
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar