Skuldir sem þarf að greiða 24. júní 2010 06:00 Í Fréttablaðinu birtust tvær greinar þann 22. júní síðastliðinn. Annars vegar var um að ræða grein eftir Einar Huga Bjarnason og Björgvin Halldór Björnsson og hins vegar eftir einn lífsreyndasta þingmann þjóðarinnar, Kristin H. Gunnarson. Það er óhætt að segja að þar hafi skipst í tvö horn varðandi dóm Hæstaréttar þar sem lögmennirnir túlkuðu dóminn á þann hátt að hann væri skýr og vaxtakjörin sem um var samið skulu vera sú viðmiðun sem reikna skuli með. Þessi afstaða lögmannanna er rétt og þá ef bæði er litið til lögfræðinnar og fjármálafræðinnar en í þessum samningum er samið um breytilega LIBOR vexti í viðkomandi myntum auk vaxtaálags sem fjármálastofnunin ákvarðaði og miðaði þá, þegar samið var, við þá áhættu sem í bréfinu fólst og efni þess fólst miðað við mat á þeim tíma sem lánið var veitt, skuldabréfið útgefið og keypt af þessum aðilum. Á þessum tíma, sem lánin voru tekin, gat vel hugsast að fjármálastofnanirnar reiknuðu með að krónan myndi styrkjast. Þetta var áhætta sem fjármálastofnanirnar tóku, ekki almenningur. Nú hefur hins vegar komið í ljóst að flestar ef ekki allar fjármálastofnanirnar, sbr. rannsóknarskýrslu Alþingis, tóku stöðu gegn krónunni og véluðu lífeyrissjóðina með að taka stöðu með krónunni sem er líklega ein mesta skerðing sem lífeyrisþegar hafa orðið fyrir í áratugi. Bankarnir tóku því stöðu gegn viðskiptavinum sínum og hluthöfum og verða því stjórnir lífeyrissjóðanna að taka sig á og fara í tilsvarandi málaferli til að heimta leiðréttingu á því sem olli skerðingu lífeyrisréttinda landsmanna allra til langs tíma. Vandinn sem felst í grein Kristins H. Gunnarssonar, með fullri virðingu fyrir hans þætti á þingi um árabil, er mun dýpri en sá sem þar kemur fram. Í grunninn varpar greinin fram villu sem hefur lengi verið við lýði og varðar það að verðtrygging eigi að verða ríkjandi á Íslandi um ókomin ár og ef einn fær sanngjarna úrlausn fyrir dómi skal slíkri lögmætri leiðréttingu dreift á alla hina sem ekki eiga slíkt skilið. Hér skiptir miklu að verðtrygging veldur því að fjármálastofnanir og lífeyrissjóðir verða værukærir og það hefur sýnt sig í gegnum áratugina að þrátt fyrir stærð lífeyrissjóðina hafa réttindin verið skert þrátt fyrir nánast því áhættulausa ávöxtun. Hafa þeir aldrei átt að getað tapað nema með þátttöku í lélegum fjárfestingum eins og í bankakerfinu og með því að taka blindandi stöðu með krónunni þegar viðsemjendur þeirra, bankar sem þeir áttu sjálfir, véluðu þá í þessa gjörninga. Það sem veldur gremju almennings er að lífeyrissjóðirnir virðast ekki ætla að sækja réttindi lífeyrisþega á hendur bönkum, stjórnendum þeirra eða endurskoðendum. Hverju sætir? Það sem 68 kynslóð Kristins H. Gunnarssonar verður að gera sér grein fyrir, kynslóð sem fékk mikið „gefins" á verðbólguárunum, er að tími kæruleysislegs hjals um réttindi og skyldur sem eiga sér ekki stoð í lögum er liðinn. Hér er verið að tala um mun dýpri mál og varða þau réttindi, skyldur og eðlileg viðskipti. Á næstu misserum tekur við ný kynslóð á Alþingi sem mun ætlast til þess að Ísland verði alþjóðlegra og sterkara í alla staði. Vonandi að þingmenn landsins í dag hugi strax að breyttri stefnu í þessu efni en þannig eiga þeir einhvern möguleika á að fá sæti aftur á Alþingi Íslendinga. Það að rita greinar sem fela í sér vanþekkingu og takmarkaða sýn eru aðeins til þess að afvegaleiða umræðu sem er þegar komin á braut réttlætis og sanngirnis. Sem betur fer eru aðilar sem þessu halda fram fyrrverandi þingmenn. Einnig skal áréttað að almenningur á nú að slá skjaldborg um íslenska dómskerfið sem hefur nú aldeilis sannað sig sem sterkasta stoðin í stjórnkerfi Íslands. Sorglegt er að sjá viðbrögð seðlabankastjóra sem skóp það kerfi sem hrundi og stendur nú við hlið þeim sem fóru gegn almenningi og unnu gegn hagkerfinu, kerfi sem hann hannaði og ýtti úr vör sjálfur. Rétt væri að hann og margir aðrir gluggi í skýrslur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins frá árunum 1999 og 2001 til að rifja upp það sem löggjafinn þá raunverulega gerði til varnar heimilum og fyrirtækjum. Von greinarhöfundar er að almenningur standi saman um það sem rétt er í þessu efni svo réttmætir aðilar verði sóttir til saka og látnir gjalda gjörða sinna bæði í starfi og gagnvart lögum landsins. Með lögum skal land vort byggja og með ólögum eyða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Í Fréttablaðinu birtust tvær greinar þann 22. júní síðastliðinn. Annars vegar var um að ræða grein eftir Einar Huga Bjarnason og Björgvin Halldór Björnsson og hins vegar eftir einn lífsreyndasta þingmann þjóðarinnar, Kristin H. Gunnarson. Það er óhætt að segja að þar hafi skipst í tvö horn varðandi dóm Hæstaréttar þar sem lögmennirnir túlkuðu dóminn á þann hátt að hann væri skýr og vaxtakjörin sem um var samið skulu vera sú viðmiðun sem reikna skuli með. Þessi afstaða lögmannanna er rétt og þá ef bæði er litið til lögfræðinnar og fjármálafræðinnar en í þessum samningum er samið um breytilega LIBOR vexti í viðkomandi myntum auk vaxtaálags sem fjármálastofnunin ákvarðaði og miðaði þá, þegar samið var, við þá áhættu sem í bréfinu fólst og efni þess fólst miðað við mat á þeim tíma sem lánið var veitt, skuldabréfið útgefið og keypt af þessum aðilum. Á þessum tíma, sem lánin voru tekin, gat vel hugsast að fjármálastofnanirnar reiknuðu með að krónan myndi styrkjast. Þetta var áhætta sem fjármálastofnanirnar tóku, ekki almenningur. Nú hefur hins vegar komið í ljóst að flestar ef ekki allar fjármálastofnanirnar, sbr. rannsóknarskýrslu Alþingis, tóku stöðu gegn krónunni og véluðu lífeyrissjóðina með að taka stöðu með krónunni sem er líklega ein mesta skerðing sem lífeyrisþegar hafa orðið fyrir í áratugi. Bankarnir tóku því stöðu gegn viðskiptavinum sínum og hluthöfum og verða því stjórnir lífeyrissjóðanna að taka sig á og fara í tilsvarandi málaferli til að heimta leiðréttingu á því sem olli skerðingu lífeyrisréttinda landsmanna allra til langs tíma. Vandinn sem felst í grein Kristins H. Gunnarssonar, með fullri virðingu fyrir hans þætti á þingi um árabil, er mun dýpri en sá sem þar kemur fram. Í grunninn varpar greinin fram villu sem hefur lengi verið við lýði og varðar það að verðtrygging eigi að verða ríkjandi á Íslandi um ókomin ár og ef einn fær sanngjarna úrlausn fyrir dómi skal slíkri lögmætri leiðréttingu dreift á alla hina sem ekki eiga slíkt skilið. Hér skiptir miklu að verðtrygging veldur því að fjármálastofnanir og lífeyrissjóðir verða værukærir og það hefur sýnt sig í gegnum áratugina að þrátt fyrir stærð lífeyrissjóðina hafa réttindin verið skert þrátt fyrir nánast því áhættulausa ávöxtun. Hafa þeir aldrei átt að getað tapað nema með þátttöku í lélegum fjárfestingum eins og í bankakerfinu og með því að taka blindandi stöðu með krónunni þegar viðsemjendur þeirra, bankar sem þeir áttu sjálfir, véluðu þá í þessa gjörninga. Það sem veldur gremju almennings er að lífeyrissjóðirnir virðast ekki ætla að sækja réttindi lífeyrisþega á hendur bönkum, stjórnendum þeirra eða endurskoðendum. Hverju sætir? Það sem 68 kynslóð Kristins H. Gunnarssonar verður að gera sér grein fyrir, kynslóð sem fékk mikið „gefins" á verðbólguárunum, er að tími kæruleysislegs hjals um réttindi og skyldur sem eiga sér ekki stoð í lögum er liðinn. Hér er verið að tala um mun dýpri mál og varða þau réttindi, skyldur og eðlileg viðskipti. Á næstu misserum tekur við ný kynslóð á Alþingi sem mun ætlast til þess að Ísland verði alþjóðlegra og sterkara í alla staði. Vonandi að þingmenn landsins í dag hugi strax að breyttri stefnu í þessu efni en þannig eiga þeir einhvern möguleika á að fá sæti aftur á Alþingi Íslendinga. Það að rita greinar sem fela í sér vanþekkingu og takmarkaða sýn eru aðeins til þess að afvegaleiða umræðu sem er þegar komin á braut réttlætis og sanngirnis. Sem betur fer eru aðilar sem þessu halda fram fyrrverandi þingmenn. Einnig skal áréttað að almenningur á nú að slá skjaldborg um íslenska dómskerfið sem hefur nú aldeilis sannað sig sem sterkasta stoðin í stjórnkerfi Íslands. Sorglegt er að sjá viðbrögð seðlabankastjóra sem skóp það kerfi sem hrundi og stendur nú við hlið þeim sem fóru gegn almenningi og unnu gegn hagkerfinu, kerfi sem hann hannaði og ýtti úr vör sjálfur. Rétt væri að hann og margir aðrir gluggi í skýrslur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins frá árunum 1999 og 2001 til að rifja upp það sem löggjafinn þá raunverulega gerði til varnar heimilum og fyrirtækjum. Von greinarhöfundar er að almenningur standi saman um það sem rétt er í þessu efni svo réttmætir aðilar verði sóttir til saka og látnir gjalda gjörða sinna bæði í starfi og gagnvart lögum landsins. Með lögum skal land vort byggja og með ólögum eyða.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun