Upprakning hnattvæðingar Auðunn Arnórsson skrifar 23. febrúar 2009 04:00 Sænska Saab-bílasmiðjan fór fyrir helgi fram á greiðslustöðvun, eftir að móðurfélagið GM í Detroit hafði tilkynnt að það myndi ekki leggja sænska dótturfélaginu til meira fé og sænsk stjórnvöld höfnuðu beiðni um að gangast í ábyrgðir fyrir nýju rekstrarfé. Þar með stefnir allt í endalok merks kafla í sögu bílaiðnaðarins, sem hófst upp úr síðari heimsstyrjöld þegar sænska herflugvélasmiðjan SAAB (Svenska Aeroplan-AB) vantaði ný verkefni og brá á það ráð að fela verkfræðingum sínum að þróa fólksbifreið til að skjóta frekari stoðum undir reksturinn á friðartímum. En að bandaríski bílarisinn skuli nú varpa Saab fyrir borð, áratug eftir að GM eignaðist næststærsta sænska bílaframleiðandann að fullu, er aðeins ein af mörgum birtingarmyndum heimskreppunnar sem leikur bílaiðnaðinn sérstaklega grátt. Saab er undirdeild í GME, General Motors Europe. Stærsta einingin í GME eru Opel-verksmiðjurnar þýzku, sem GM eignaðist um miðjan þriðja áratug 20. aldar. Sú nána tenging evrópsks og bandarísks bílaiðnaðar hefur sem sagt haldið í yfir 70 ár. Meðal annarra eininga GME eru Vauxhall í Bretlandi og samsetningarverksmiðjur á Spáni og víðar á meginlandinu. Eins og Opel er dæmi um hófst hnattvæðing bílaiðnaðarins snemma, þótt hún hafi náð nýjum hæðum á síðustu 15 árum. Táknrænust fyrir það samrunaæði sem rann á bílaframleiðendur á síðasta áratug var sameining þýzku eðalbílasmiðjunnar Daimler-Benz og eins bandarísku risanna þriggja, Chrysler (hinir tveir eru Ford og GM). Sú tilraun fór illa. Þýzku fjárfestarnir, sem í raun yfirtóku Chrysler, hrökkluðust aftur heim til Stuttgart eftir að hafa tapað milljörðum á að reyna að bæta samkeppnishæfni bandaríska „systurfyrirtækisins". Nú virðist það vera eina leiðin fyrir GM að bjarga sér frá algeru þroti að aðskilja og helzt selja í heilu lagi alla starfsemi samsteypunnar í Evrópu - skilyrði fyrir að GM fái að halda þeirri neyðarfjárhagsaðstoð sem fyrirtækið hefur þegar þegið frá bandarískum yfirvöldum er að umfang samsteypunnar verði minnkað til muna. Viðraðar hafa verið hugmyndir um að stofnað verði eignarhaldsfélag um rekstur GME, sem opið verði fyrir fjárfestingar bæði frá ríkisstjórnum þeirra landa sem eiga mest í húfi (þ.e. þar sem flest störf myndu tapast við gjaldþrot GM) og öðrum fjárfestum. Hvernig sem þessir gerningar æxlast, þá virðist starfsemi GM í Evrópu ætla að aðskiljast frá starfseminni vestanhafs. Sú upprakning hnattvæðingar sem í því felst er tímanna tákn í efnahagskreppunni sem nú hefur skollið á allri heimsbyggðinni og einna þyngst á þróuðustu iðnríkjunum. Vandi GM er líka táknrænn fyrir stöðu fjölþjóðlegra samsteypna í greiðsluvanda við slíkar aðstæður, þegar einu þrautalánveitendurnir eru ríkiskassar þjóðríkja, sem eðlilega vilja bara gangast í ábyrgðir fyrir þá starfsemi sem fer fram innan viðkomandi ríkis. Á sama tíma eru bílaframleiðendur í Kína og fleiri nýmarkaðslöndum í útþensluham. Þrátt fyrir heimskreppu telja þeir sig hafa bolmagn til að kaupa sig inn í starfsemi stórra rótgróinna bílaframleiðenda á Vesturlöndum. Sú staða er ekki síður tímanna tákn: Asía rís, „gömlu Vesturlönd" hníga. Hnattvæðingin heldur áfram, undir breyttum formerkjum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auðunn Arnórsson Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun
Sænska Saab-bílasmiðjan fór fyrir helgi fram á greiðslustöðvun, eftir að móðurfélagið GM í Detroit hafði tilkynnt að það myndi ekki leggja sænska dótturfélaginu til meira fé og sænsk stjórnvöld höfnuðu beiðni um að gangast í ábyrgðir fyrir nýju rekstrarfé. Þar með stefnir allt í endalok merks kafla í sögu bílaiðnaðarins, sem hófst upp úr síðari heimsstyrjöld þegar sænska herflugvélasmiðjan SAAB (Svenska Aeroplan-AB) vantaði ný verkefni og brá á það ráð að fela verkfræðingum sínum að þróa fólksbifreið til að skjóta frekari stoðum undir reksturinn á friðartímum. En að bandaríski bílarisinn skuli nú varpa Saab fyrir borð, áratug eftir að GM eignaðist næststærsta sænska bílaframleiðandann að fullu, er aðeins ein af mörgum birtingarmyndum heimskreppunnar sem leikur bílaiðnaðinn sérstaklega grátt. Saab er undirdeild í GME, General Motors Europe. Stærsta einingin í GME eru Opel-verksmiðjurnar þýzku, sem GM eignaðist um miðjan þriðja áratug 20. aldar. Sú nána tenging evrópsks og bandarísks bílaiðnaðar hefur sem sagt haldið í yfir 70 ár. Meðal annarra eininga GME eru Vauxhall í Bretlandi og samsetningarverksmiðjur á Spáni og víðar á meginlandinu. Eins og Opel er dæmi um hófst hnattvæðing bílaiðnaðarins snemma, þótt hún hafi náð nýjum hæðum á síðustu 15 árum. Táknrænust fyrir það samrunaæði sem rann á bílaframleiðendur á síðasta áratug var sameining þýzku eðalbílasmiðjunnar Daimler-Benz og eins bandarísku risanna þriggja, Chrysler (hinir tveir eru Ford og GM). Sú tilraun fór illa. Þýzku fjárfestarnir, sem í raun yfirtóku Chrysler, hrökkluðust aftur heim til Stuttgart eftir að hafa tapað milljörðum á að reyna að bæta samkeppnishæfni bandaríska „systurfyrirtækisins". Nú virðist það vera eina leiðin fyrir GM að bjarga sér frá algeru þroti að aðskilja og helzt selja í heilu lagi alla starfsemi samsteypunnar í Evrópu - skilyrði fyrir að GM fái að halda þeirri neyðarfjárhagsaðstoð sem fyrirtækið hefur þegar þegið frá bandarískum yfirvöldum er að umfang samsteypunnar verði minnkað til muna. Viðraðar hafa verið hugmyndir um að stofnað verði eignarhaldsfélag um rekstur GME, sem opið verði fyrir fjárfestingar bæði frá ríkisstjórnum þeirra landa sem eiga mest í húfi (þ.e. þar sem flest störf myndu tapast við gjaldþrot GM) og öðrum fjárfestum. Hvernig sem þessir gerningar æxlast, þá virðist starfsemi GM í Evrópu ætla að aðskiljast frá starfseminni vestanhafs. Sú upprakning hnattvæðingar sem í því felst er tímanna tákn í efnahagskreppunni sem nú hefur skollið á allri heimsbyggðinni og einna þyngst á þróuðustu iðnríkjunum. Vandi GM er líka táknrænn fyrir stöðu fjölþjóðlegra samsteypna í greiðsluvanda við slíkar aðstæður, þegar einu þrautalánveitendurnir eru ríkiskassar þjóðríkja, sem eðlilega vilja bara gangast í ábyrgðir fyrir þá starfsemi sem fer fram innan viðkomandi ríkis. Á sama tíma eru bílaframleiðendur í Kína og fleiri nýmarkaðslöndum í útþensluham. Þrátt fyrir heimskreppu telja þeir sig hafa bolmagn til að kaupa sig inn í starfsemi stórra rótgróinna bílaframleiðenda á Vesturlöndum. Sú staða er ekki síður tímanna tákn: Asía rís, „gömlu Vesturlönd" hníga. Hnattvæðingin heldur áfram, undir breyttum formerkjum.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun