Lög og venjur Kristín Þorsteinsdóttir skrifar 5. ágúst 2017 06:00 Nú er komið á daginn að Bjarni Benediktsson var ekki starfandi innanríkisráðherra þegar skrifað var upp á ákvörðun um að veita Robert Downey, margdæmdum kynferðisafbrotamanni, uppreist æru. Upp á ákvörðunina skrifaði Ólöf Nordal heitin, þáverandi innanríkisráðherra. Líklega hefur Bjarni viljað hlífa Ólöfu og minningu hennar við því uppnámi sem málið olli. Það er röng nálgun að láta þetta mál snúast um persónur og leikendur. Verkferlar í ráðuneytum, eins og þegar glímt er við mál sem varða uppreist æru, snúast um lög og reglur, venjur og hefðir. Tilgangurinn er að binda hendur þeirra sem með völd fara hverju sinni og koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanir. Ekkert hefur komið fram sem bendir til að Ólöf Nordal hafi ekki tekið sína ákvörðun í samræmi við gildandi lög og þær venjur sem skapast hafa um mál af þessu tagi. Þó verður ekki fram hjá því horft að það væri meira í anda nútímastjórnsýslu að gefa upp nöfn einstaklinganna tveggja, sem mæltu með beiðni Roberts Downey. Það mun þó ekki hafa verið gert í sambærilegum málum hingað til. Auðvitað orkar tvímælis að veita manni á borð við Robert Downey uppreist æru. Stór hópur fólks, bæði fórnarlömbin sjálf og aðstandendur þeirra, eiga um sárt að binda vegna misgjörða hans. Og einhvern veginn verður málið allt dularfyllra vegna þess að maðurinn hefur skipt um nafn. Það býður – með réttu eða röngu – heim grunsemdum um að hann vilji flýja fortíð sína. Robert Downey hét áður Róbert Árni Hreiðarsson og var þekktur maður í samfélaginu. Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra hefur boðað breytingar á reglum um uppreist æru og hyggst leggja fram frumvarp á þingi í haust. Hún hefur velt því upp hvort stjórnvöld eigi yfir höfuð að veita uppreist æru. Sambærilegt mál kom upp ekki alls fyrir löngu þegar fjallað var um hvort Atla Helgasyni, sem dæmdur var fyrir morð og afplánaði sinn dóm, lögmannsréttindi að nýju. Í það skiptið leystist málið sjálft þegar Atli dró umsókn sína til baka í kjölfar háværra mótmæla. Athyglisvert er í því samhengi að hugsa til þess hvaða þýðingu hugtakið uppreist æru hefur. Vissulega felst í því ákvörðun af hálfu hins opinbera um sakaruppgjöf. Úti í samfélaginu hefur slíkt hins vegar lítið að segja. Ekkert opinbert vald getur breytt sögu einstaklinganna og afmáð misgjörðir þeirra. Fyrirgefningin er vissulega stór og mikilvægur þáttur í okkar samfélagsgerð. Hana öðlast þeir sem til alvarlegra saka hafa unnið einungis með því að breyta hegðun sinni og taka upp nýja siði. Við þekkjum sem betur fer mörg dæmi um fyrrverandi sakamenn, sem samfélagið hefur tekið í sátt. Stimpill frá ráðuneyti hefur þar sáralítið að segja. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Kristín Þorsteinsdóttir Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun
Nú er komið á daginn að Bjarni Benediktsson var ekki starfandi innanríkisráðherra þegar skrifað var upp á ákvörðun um að veita Robert Downey, margdæmdum kynferðisafbrotamanni, uppreist æru. Upp á ákvörðunina skrifaði Ólöf Nordal heitin, þáverandi innanríkisráðherra. Líklega hefur Bjarni viljað hlífa Ólöfu og minningu hennar við því uppnámi sem málið olli. Það er röng nálgun að láta þetta mál snúast um persónur og leikendur. Verkferlar í ráðuneytum, eins og þegar glímt er við mál sem varða uppreist æru, snúast um lög og reglur, venjur og hefðir. Tilgangurinn er að binda hendur þeirra sem með völd fara hverju sinni og koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanir. Ekkert hefur komið fram sem bendir til að Ólöf Nordal hafi ekki tekið sína ákvörðun í samræmi við gildandi lög og þær venjur sem skapast hafa um mál af þessu tagi. Þó verður ekki fram hjá því horft að það væri meira í anda nútímastjórnsýslu að gefa upp nöfn einstaklinganna tveggja, sem mæltu með beiðni Roberts Downey. Það mun þó ekki hafa verið gert í sambærilegum málum hingað til. Auðvitað orkar tvímælis að veita manni á borð við Robert Downey uppreist æru. Stór hópur fólks, bæði fórnarlömbin sjálf og aðstandendur þeirra, eiga um sárt að binda vegna misgjörða hans. Og einhvern veginn verður málið allt dularfyllra vegna þess að maðurinn hefur skipt um nafn. Það býður – með réttu eða röngu – heim grunsemdum um að hann vilji flýja fortíð sína. Robert Downey hét áður Róbert Árni Hreiðarsson og var þekktur maður í samfélaginu. Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra hefur boðað breytingar á reglum um uppreist æru og hyggst leggja fram frumvarp á þingi í haust. Hún hefur velt því upp hvort stjórnvöld eigi yfir höfuð að veita uppreist æru. Sambærilegt mál kom upp ekki alls fyrir löngu þegar fjallað var um hvort Atla Helgasyni, sem dæmdur var fyrir morð og afplánaði sinn dóm, lögmannsréttindi að nýju. Í það skiptið leystist málið sjálft þegar Atli dró umsókn sína til baka í kjölfar háværra mótmæla. Athyglisvert er í því samhengi að hugsa til þess hvaða þýðingu hugtakið uppreist æru hefur. Vissulega felst í því ákvörðun af hálfu hins opinbera um sakaruppgjöf. Úti í samfélaginu hefur slíkt hins vegar lítið að segja. Ekkert opinbert vald getur breytt sögu einstaklinganna og afmáð misgjörðir þeirra. Fyrirgefningin er vissulega stór og mikilvægur þáttur í okkar samfélagsgerð. Hana öðlast þeir sem til alvarlegra saka hafa unnið einungis með því að breyta hegðun sinni og taka upp nýja siði. Við þekkjum sem betur fer mörg dæmi um fyrrverandi sakamenn, sem samfélagið hefur tekið í sátt. Stimpill frá ráðuneyti hefur þar sáralítið að segja.
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun