Það væri hræðileg hugmynd að festa krónuna við evru Lars Christensen skrifar 5. apríl 2017 09:00 Í viðtali við Financial Times um helgina gaf Benedikt Jóhannesson fjármálaráðherra í skyn að það gæti verið góð hugmynd að festa krónuna við evru. Það er ekkert leyndarmál að ég er ekki aðdáandi fastgengis og ég tel sannarlega að það væri misráðið að festa gengi íslensku krónunnar við evruna. Árið 2015 talaði ég á ráðstefnu í Reykjavík um stjórnun peningamála á Íslandi eftir afnám gjaldeyrishafta. Í ræðu minni lagði ég fram nokkra kosti fyrir Ísland og ég hef einnig, í nokkrum greinum í þessu blaði, rætt um hugsanlega valkosti aðra en núverandi stjórnun.Eðlislægur óstöðugleiki Hver eru svo réttu viðmiðin til að velja fyrirkomulag peningamálanna? Í fyrsta lagi tel ég að stjórnun peningamála ætti að vera „hlutlaus“ að því leyti að hún ætti ekki að skekkja nýtingu gæða í hagkerfinu. Í öðru lagi ætti stjórnun peningamála að vera þannig að fjárfestar, neytendur og stjórnvöld skilji hana, auk þess að vera fyrirsjáanleg og gegnsæ. Í þriðja lagi ætti hún að byggjast á reglum frekar en að hún sé valkvæð þannig að hún sé laus við afskipti hagsmunahópa og stjórnmálamanna. Fastgengisstefna getur uppfyllt annað og þriðja viðmiðið – alveg eins og núverandi fyrirkomulag gæti gert. Það er hins vegar mjög ólíklegt að fastgengi – sérstaklega ef krónan er fest við evruna – myndi skapa meiri almennan stöðugleika en núverandi fyrirkomulag. Aðalástæðan fyrir óstöðugleikanum í íslensku efnahagslífi er samspil þriggja þátta. Í fyrsta lagi verður íslenska hagkerfið eðli málsins samkvæmt fyrir mörgum hnykkjum – breytingum á fiskverði, orku- og álverði, og breytingum á fjölda ferðamanna. Í öðru lagi veldur húsnæðislánakerfið sjálft óstöðugleika þar sem afborganir eru tengdar verðbólgu. Í þriðja lagi er það sjálf stjórnun peningamálanna. Það er lítið hægt að gera við „náttúrulegu hnykkjunum“. Fiskverð er óstöðugt, þannig er það bara. Og það sama á við um orku- og álverð. En við gætum gert eitthvað út af húsnæðislánakerfinu og hér hef ég lengi haldið því fram að það ætti að breyta því þannig að afborganir lána væru tengdar hækkun nafnlauna í stað verðbólgu.Ekki festa við evru Varðandi stjórn peningamála þá held ég að margir Íslendingar rugli oft saman áhrifum „náttúrulegra hnykkja“ og hnykkja vegna gengisbreytinga. Það góða við fljótandi gengi er að gengið dempar hnykkina í hagkerfinu og dregur þannig úr áhrifum þeirra á hagkerfið. Ef Ísland hefði verið með fastgengi 2008 hefði uppsveiflan verið stærri en kreppan hefði orðið mun dýpri. Ísland hefði endað eins og Grikkland ef gengið hefði ekki verið sveigjanlegt. Og að lokum: Gagnstætt því sem Benedikt Jóhannesson heldur fram þá er það þannig að ef festa ætti gengi krónunnar ætti ekki að festa hana við evru heldur við gjaldmiðil – eða myntkörfu – sem verður gjarnan fyrir sömu útflutningshnykkjum og Ísland. Bestu kostirnir hérna væru aðrir „auðlindagjaldmiðlar“ eins og kanadíski dollarinn, norska krónan eða nýsjálenski dollarinn.Greinin birtist fyrst í Markaðnum, fylgirit Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lars Christensen Mest lesið Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Loftslagsverkfallið krefst aðgerða strax! Tinna Hallgrímsdóttir Skoðun Látum draumana rætast, á kostnað hverra? Takmarkanir menntastefnu Reykjavíkurborgar Ingólfur Dan Þórisson,Margrét Dan Þórisdóttir,Ana Victoria Cate,Helga Dögg Yngvadóttir Skoðun Ófullnægjandi vinnubrögð ófaglærðra „iðnaðarmanna“: Áhrif á húskaupendur Kristinn R Guðlaugsson Skoðun Bankar gegn þjóð Bjarni Jónsson Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Ekki sprengja börn! Ellen Calmon Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun
Í viðtali við Financial Times um helgina gaf Benedikt Jóhannesson fjármálaráðherra í skyn að það gæti verið góð hugmynd að festa krónuna við evru. Það er ekkert leyndarmál að ég er ekki aðdáandi fastgengis og ég tel sannarlega að það væri misráðið að festa gengi íslensku krónunnar við evruna. Árið 2015 talaði ég á ráðstefnu í Reykjavík um stjórnun peningamála á Íslandi eftir afnám gjaldeyrishafta. Í ræðu minni lagði ég fram nokkra kosti fyrir Ísland og ég hef einnig, í nokkrum greinum í þessu blaði, rætt um hugsanlega valkosti aðra en núverandi stjórnun.Eðlislægur óstöðugleiki Hver eru svo réttu viðmiðin til að velja fyrirkomulag peningamálanna? Í fyrsta lagi tel ég að stjórnun peningamála ætti að vera „hlutlaus“ að því leyti að hún ætti ekki að skekkja nýtingu gæða í hagkerfinu. Í öðru lagi ætti stjórnun peningamála að vera þannig að fjárfestar, neytendur og stjórnvöld skilji hana, auk þess að vera fyrirsjáanleg og gegnsæ. Í þriðja lagi ætti hún að byggjast á reglum frekar en að hún sé valkvæð þannig að hún sé laus við afskipti hagsmunahópa og stjórnmálamanna. Fastgengisstefna getur uppfyllt annað og þriðja viðmiðið – alveg eins og núverandi fyrirkomulag gæti gert. Það er hins vegar mjög ólíklegt að fastgengi – sérstaklega ef krónan er fest við evruna – myndi skapa meiri almennan stöðugleika en núverandi fyrirkomulag. Aðalástæðan fyrir óstöðugleikanum í íslensku efnahagslífi er samspil þriggja þátta. Í fyrsta lagi verður íslenska hagkerfið eðli málsins samkvæmt fyrir mörgum hnykkjum – breytingum á fiskverði, orku- og álverði, og breytingum á fjölda ferðamanna. Í öðru lagi veldur húsnæðislánakerfið sjálft óstöðugleika þar sem afborganir eru tengdar verðbólgu. Í þriðja lagi er það sjálf stjórnun peningamálanna. Það er lítið hægt að gera við „náttúrulegu hnykkjunum“. Fiskverð er óstöðugt, þannig er það bara. Og það sama á við um orku- og álverð. En við gætum gert eitthvað út af húsnæðislánakerfinu og hér hef ég lengi haldið því fram að það ætti að breyta því þannig að afborganir lána væru tengdar hækkun nafnlauna í stað verðbólgu.Ekki festa við evru Varðandi stjórn peningamála þá held ég að margir Íslendingar rugli oft saman áhrifum „náttúrulegra hnykkja“ og hnykkja vegna gengisbreytinga. Það góða við fljótandi gengi er að gengið dempar hnykkina í hagkerfinu og dregur þannig úr áhrifum þeirra á hagkerfið. Ef Ísland hefði verið með fastgengi 2008 hefði uppsveiflan verið stærri en kreppan hefði orðið mun dýpri. Ísland hefði endað eins og Grikkland ef gengið hefði ekki verið sveigjanlegt. Og að lokum: Gagnstætt því sem Benedikt Jóhannesson heldur fram þá er það þannig að ef festa ætti gengi krónunnar ætti ekki að festa hana við evru heldur við gjaldmiðil – eða myntkörfu – sem verður gjarnan fyrir sömu útflutningshnykkjum og Ísland. Bestu kostirnir hérna væru aðrir „auðlindagjaldmiðlar“ eins og kanadíski dollarinn, norska krónan eða nýsjálenski dollarinn.Greinin birtist fyrst í Markaðnum, fylgirit Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál.
Látum draumana rætast, á kostnað hverra? Takmarkanir menntastefnu Reykjavíkurborgar Ingólfur Dan Þórisson,Margrét Dan Þórisdóttir,Ana Victoria Cate,Helga Dögg Yngvadóttir Skoðun
Ófullnægjandi vinnubrögð ófaglærðra „iðnaðarmanna“: Áhrif á húskaupendur Kristinn R Guðlaugsson Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Látum draumana rætast, á kostnað hverra? Takmarkanir menntastefnu Reykjavíkurborgar Ingólfur Dan Þórisson,Margrét Dan Þórisdóttir,Ana Victoria Cate,Helga Dögg Yngvadóttir Skoðun
Ófullnægjandi vinnubrögð ófaglærðra „iðnaðarmanna“: Áhrif á húskaupendur Kristinn R Guðlaugsson Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun