Loðnubrestur á besta tíma Hafliði Helgason skrifar 14. október 2016 07:00 Eitt sinn hringdi íslenskur námsmaður heim þar sem hann hafði nýhafið framhaldsnám í Svíþjóð. Eins og gefur að skilja var hann spurður tíðinda og hvað kæmi honum mest á óvart á nýjum stað. Það stóð ekki á svari. Það sem hafði komið honum mest á óvart var að þann tíma sem hann hefði fylgst með fréttum þar í landi hefði ekki komið ein einasta frétt um fiskveiðar og aflabrögð. Þetta má rifja upp nú þar sem ný tíðindi frá Hafrannsóknastofnun um að ráðgjöf hennar hljóði upp á að ekki verði veidd loðna á komandi vertíð vekja ekki jafn sterk viðbrögð og við mætti búast. Ekki þarf að fara langt aftur til þess að slík tíðindi hefðu talist til meiriháttar áfalls fyrir efnahagslífið og sjávarútveginn. Auðvitað eru þetta ekki góð tíðindi í sjálfu sér, en segja má að þau komi á heppilegasta tíma sem hugsast getur. Innstreymi gjaldeyris vegna ferðaþjónustunnar hefur leitt til mikillar styrkingar krónunnar og hefur flest bent til þess að sú styrking haldi áfram enn um sinn. Farið er að gæta ruðningsáhrifa vegna hraðs vaxtar. Við erum enn minnt á það að ef eitthvað gengur vel á Íslandi, þá verður það fljótt að hlutfallsvanda vegna smæðar hagkerfisins. Ekki er langt síðan vöruskiptajöfnuður var mikilvægasti mælikvarðinn á viðskipti við útlönd. Þjónustujöfnuðurinn hefur á örskömmum tíma vaxið vegna ferðaþjónustunnar og breytt þessari mynd. Þegar horft er til sjávarútvegsins má líka segja að lægra gengi krónu undanfarin ár, lágt olíuverð og almennt góð umgjörð greinarinnar hafi búið hana vel undir áföll. Eigið fé sjávarútvegsfyrirtækja er talsvert og það gerir greininni auðveldara fyrir að mæta slíkum sveiflum. Þegar vel gengur hættir mönnum til að gleyma að greinin er sveiflukennd og ekki á vísan að róa. Í þessu ljósi er gott að minna sig á að atvinnugreinar þjóðarinnar geta hver fyrir sig lent í óvæntum áföllum. Það gildir jafnt um ferðaþjónustuna, sjávarútveginn og orkufrekan iðnað. Kerfisbreytingar og skattheimta á atvinnulífið þarf að taka mið af því að hugmyndir um réttlæti skaði ekki varanlega möguleika til framtíðar verðmætasköpunar. Aðstæður næstu árin krefjast agaðrar hagstjórnar til að halda aftur af þenslu. Vaxandi tekjur ríkisins vegna aukinna umsvifa munu reyna á viðnámsþrótt stjórnmálamanna og agaða stjórn peningamála. Jafn nauðsynlegt og það er, þá er það ekki til vinsælda fallið og mun reynast þeirri ríkisstjórn sem tekur við eftir kosningar erfitt. Tap 20 milljarða útflutningstekna segir til sín, en gæti ekki komið á betri tíma og kann að hægja á því sem margir telja óhjákvæmilegt; að styrkingarfasi krónunnar endi nú sem fyrr í hörðum skelli.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafliði Helgason Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm Skoðun
Eitt sinn hringdi íslenskur námsmaður heim þar sem hann hafði nýhafið framhaldsnám í Svíþjóð. Eins og gefur að skilja var hann spurður tíðinda og hvað kæmi honum mest á óvart á nýjum stað. Það stóð ekki á svari. Það sem hafði komið honum mest á óvart var að þann tíma sem hann hefði fylgst með fréttum þar í landi hefði ekki komið ein einasta frétt um fiskveiðar og aflabrögð. Þetta má rifja upp nú þar sem ný tíðindi frá Hafrannsóknastofnun um að ráðgjöf hennar hljóði upp á að ekki verði veidd loðna á komandi vertíð vekja ekki jafn sterk viðbrögð og við mætti búast. Ekki þarf að fara langt aftur til þess að slík tíðindi hefðu talist til meiriháttar áfalls fyrir efnahagslífið og sjávarútveginn. Auðvitað eru þetta ekki góð tíðindi í sjálfu sér, en segja má að þau komi á heppilegasta tíma sem hugsast getur. Innstreymi gjaldeyris vegna ferðaþjónustunnar hefur leitt til mikillar styrkingar krónunnar og hefur flest bent til þess að sú styrking haldi áfram enn um sinn. Farið er að gæta ruðningsáhrifa vegna hraðs vaxtar. Við erum enn minnt á það að ef eitthvað gengur vel á Íslandi, þá verður það fljótt að hlutfallsvanda vegna smæðar hagkerfisins. Ekki er langt síðan vöruskiptajöfnuður var mikilvægasti mælikvarðinn á viðskipti við útlönd. Þjónustujöfnuðurinn hefur á örskömmum tíma vaxið vegna ferðaþjónustunnar og breytt þessari mynd. Þegar horft er til sjávarútvegsins má líka segja að lægra gengi krónu undanfarin ár, lágt olíuverð og almennt góð umgjörð greinarinnar hafi búið hana vel undir áföll. Eigið fé sjávarútvegsfyrirtækja er talsvert og það gerir greininni auðveldara fyrir að mæta slíkum sveiflum. Þegar vel gengur hættir mönnum til að gleyma að greinin er sveiflukennd og ekki á vísan að róa. Í þessu ljósi er gott að minna sig á að atvinnugreinar þjóðarinnar geta hver fyrir sig lent í óvæntum áföllum. Það gildir jafnt um ferðaþjónustuna, sjávarútveginn og orkufrekan iðnað. Kerfisbreytingar og skattheimta á atvinnulífið þarf að taka mið af því að hugmyndir um réttlæti skaði ekki varanlega möguleika til framtíðar verðmætasköpunar. Aðstæður næstu árin krefjast agaðrar hagstjórnar til að halda aftur af þenslu. Vaxandi tekjur ríkisins vegna aukinna umsvifa munu reyna á viðnámsþrótt stjórnmálamanna og agaða stjórn peningamála. Jafn nauðsynlegt og það er, þá er það ekki til vinsælda fallið og mun reynast þeirri ríkisstjórn sem tekur við eftir kosningar erfitt. Tap 20 milljarða útflutningstekna segir til sín, en gæti ekki komið á betri tíma og kann að hægja á því sem margir telja óhjákvæmilegt; að styrkingarfasi krónunnar endi nú sem fyrr í hörðum skelli.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun