Loðin fortíð Kolbeinn Óttarsson Proppé skrifar 12. júní 2012 06:00 Sjálfsmynd er skemmtilegt fyrirbæri. Tilvera okkar er uppfull af táknum sem eiga að minna okkur á hver við erum og hvaðan við komum og hvers vegna við tilheyrum þeim klúbbum sem við teljum okkur tilheyra; hvort sem um Samtök örvhentra frímerkjasafnara eða íslensku þjóðina er að ræða. Eða útvegsmenn. Eða landsbyggðarfólk. Eða Reykvíkinga. Eða íbúa í einhverju póstnúmeri. Eða Dire Straits-aðdáendur. Eða félaga í stuðningshópi um bætta umræðumenningu, en það er hópur sem hittist reglulega á Alþingi og úttalar sig um ýmis mál. Íslenska lopapeysan er eitt af þessum táknum. Trauðla finnst sú auglýsingaherferð erlendis sem heilla á ferðamenn sem ekki inniheldur að minnsta kosti eina fyrirsætu í íslenskri lopapeysu. Okkur finnst fátt verra en að hún sé prjónuð í Kína og þingmaður nokkur telur aldagamla sögu hennar samofna íslenskri þjóðarvitund. Þeir sem vilja ekki breyta kvótakerfinu hafa síðan fundið samnefnara fyrir andstæðinga sína í kaffi latté, en vandfundinn er drykkur sem oftar hefur verið skrifað um en það mjólkursull. Raunar sýnir leit á internetinu að strax árið 1958 er byrjað að skrifa um lattéið og þá algjörlega ótengt fiskveiðum. Í Vísi er sagt frá opnun nýrrar kaffistofu, Mokka, en Guðmundur Baldvinsson, sem ræður fyrir henni, kynnti sér kaffimenningu Ítala, þar með talið „Café-latte" og bauð upp á það á Mokka. Lattéið og lopapeysan eiga sér því svipað langa sögu hér á landi, en á heimasíðu Handprjónasambands Íslands segir að peysan góða hafi skotið upp kollinum á sjötta áratug síðustu aldar. Engu að síður er, í hugum sumra, lopapeysan tákn fyrir allt sem íslenskt er, hinn sjálfstæða bónda í fagurri nátturu, sjómanninn saltbarða sem tekst á við úfnar öldur Ægis. Lattéið er hins vegar, í hugum þeirra sömu, tákn um leti og ómennsku borgarbarna sem orðið hafa sollinum að bráð. Reyndar eru margir á Mokka í lopapeysum og segja má að lopapeysan og lattéið hafi runni saman í eitt á kaffihúsum í 101. Tákn eru fín til síns brúks, en þau eru ekkert meira en tákn. Það fólk sem byggir tilveru sína og hugmyndir á þeim er pínulítið týnt. Það segir kannski sína sögu um ótta margra um hvert við stefnum að þeir vita ekki einu sinni hvaðan við komum og halda sér dauðahaldi í tákn eins og lopapeysuna. Sem er ekkert annað en sniðug flík til að halda á sér hita. Ásunnudaginn stígur síðan tákn táknanna, sjálf fjallkonan, fram á sviðið. Það er fínt, hún er verseruð sem þjóðartákn um alla Evrópu í rómantík 19. aldar og kann sitt fag, bæði hér á Íslandi sem annars staðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bakþankar Kolbeinn Óttarsson Proppé Skoðanir Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun
Sjálfsmynd er skemmtilegt fyrirbæri. Tilvera okkar er uppfull af táknum sem eiga að minna okkur á hver við erum og hvaðan við komum og hvers vegna við tilheyrum þeim klúbbum sem við teljum okkur tilheyra; hvort sem um Samtök örvhentra frímerkjasafnara eða íslensku þjóðina er að ræða. Eða útvegsmenn. Eða landsbyggðarfólk. Eða Reykvíkinga. Eða íbúa í einhverju póstnúmeri. Eða Dire Straits-aðdáendur. Eða félaga í stuðningshópi um bætta umræðumenningu, en það er hópur sem hittist reglulega á Alþingi og úttalar sig um ýmis mál. Íslenska lopapeysan er eitt af þessum táknum. Trauðla finnst sú auglýsingaherferð erlendis sem heilla á ferðamenn sem ekki inniheldur að minnsta kosti eina fyrirsætu í íslenskri lopapeysu. Okkur finnst fátt verra en að hún sé prjónuð í Kína og þingmaður nokkur telur aldagamla sögu hennar samofna íslenskri þjóðarvitund. Þeir sem vilja ekki breyta kvótakerfinu hafa síðan fundið samnefnara fyrir andstæðinga sína í kaffi latté, en vandfundinn er drykkur sem oftar hefur verið skrifað um en það mjólkursull. Raunar sýnir leit á internetinu að strax árið 1958 er byrjað að skrifa um lattéið og þá algjörlega ótengt fiskveiðum. Í Vísi er sagt frá opnun nýrrar kaffistofu, Mokka, en Guðmundur Baldvinsson, sem ræður fyrir henni, kynnti sér kaffimenningu Ítala, þar með talið „Café-latte" og bauð upp á það á Mokka. Lattéið og lopapeysan eiga sér því svipað langa sögu hér á landi, en á heimasíðu Handprjónasambands Íslands segir að peysan góða hafi skotið upp kollinum á sjötta áratug síðustu aldar. Engu að síður er, í hugum sumra, lopapeysan tákn fyrir allt sem íslenskt er, hinn sjálfstæða bónda í fagurri nátturu, sjómanninn saltbarða sem tekst á við úfnar öldur Ægis. Lattéið er hins vegar, í hugum þeirra sömu, tákn um leti og ómennsku borgarbarna sem orðið hafa sollinum að bráð. Reyndar eru margir á Mokka í lopapeysum og segja má að lopapeysan og lattéið hafi runni saman í eitt á kaffihúsum í 101. Tákn eru fín til síns brúks, en þau eru ekkert meira en tákn. Það fólk sem byggir tilveru sína og hugmyndir á þeim er pínulítið týnt. Það segir kannski sína sögu um ótta margra um hvert við stefnum að þeir vita ekki einu sinni hvaðan við komum og halda sér dauðahaldi í tákn eins og lopapeysuna. Sem er ekkert annað en sniðug flík til að halda á sér hita. Ásunnudaginn stígur síðan tákn táknanna, sjálf fjallkonan, fram á sviðið. Það er fínt, hún er verseruð sem þjóðartákn um alla Evrópu í rómantík 19. aldar og kann sitt fag, bæði hér á Íslandi sem annars staðar.