Heilaþvottur og heilsuátakið Sif Sigmarsdóttir skrifar 5. janúar 2011 06:15 Ég get staðist allt nema freistingar," er haft eftir rithöfundinum Oscar Wilde. Nú þegar fara þarf að efna áramótaheitin eiga vafalaust margir eftir að uppgötva einmitt þennan veikleika í eigin fari (skrifar undirrituð og teygir sig yfir ávaxtaskálina sem fyllt var strax 1. janúar í konfektkassann sem enn geymir dreggjar jólanna). Eftir nautnir hátíðanna sem fylla upp í mitti, hanga fast á mjöðmum og auka álag á buxnastrengi er vinsælt að lofa sjálfum sér bót og betrun í mataræði með snotrara holdafar að markmiði. Ráðleggingar um hvernig best sé að bera sig að í þeim efnum eru á hverju strái á þessum árstíma. Það er hins vegar hægara sagt en gert að greina milli þeirra sem eru áreiðanlegar - byggðar á niðurstöðum traustra vísindarannsókna - og hinna sem runnar eru undan rótum hagsmunaaðila sem eru að reyna að selja manni eitthvað og studd eru „þykjustu"-rannsóknum. Um áramótin birtu vísindamenn bresku samtakanna Sense About Science úttekt á þeim óvísindalegu dellum tengdum heilsu sem mest fór fyrir á liðnu ári og tiltóku fræga fólkið sem tók þátt í að halda þeim á lofti. Þar kom fram að söngkona Cheryl Cole væri talsmaður mataræðis sem byggt væri á blóðflokkum, Naomi Campbell flaggaði „dítox" lífsstílnum og verðandi drottning Breta, Kate Middleton, sæist oft með sílikonarmband sem auka ætti almenna hreysti. Það er auðvelt og skemmtilegt sport að hæðast að stjörnunum og trúgirni þeirra. Við nánari athugun kemur þó í ljós að fjöldi þeirra heilsufarsráða sem margir telja óvéfengjanlegan sannleik eru háð jafnannarlegum hvötum markaðsafla og húmbúkkið að ofan. Hver kannast ekki við hina gullnu reglu að manni beri að borða fimm skammta af ávöxtum og grænmeti á dag? Gamalt og gott heilræði sem hlýtur að vera stutt rökum, ekki satt? Rangt. Fullyrðingin sem farið hefur sem eldur um sinu um allan heim kemur frá ávaxta- og grænmetisbændum Kaliforníu. Talan fimm var valin af handahófi. Í samfloti við Bandarísku krabbameinssamtökin var fullyrt að neysla skammtanna fimm minnkaði líkur á krabbameini. Árið 2010 var kynnt niðurstaða ýtarlegrar rannsóknar sem tók af allan vafa um að svo er ekki. En það skipti ekki máli. Heilaþvottinum var náð. Verðum ekki fórnarlömb gylliboða og ódýrra lausna á nýju ári. Látum gagnrýna hugsun vera okkar fyrsta áramótaheit. Hjá mér verður heilsuátakið í boði ofangreinds Wilde: „Eina leiðin til að ráða bug á freistingum er að láta undan þeim." Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bakþankar Sif Sigmarsdóttir Skoðanir Mest lesið Viljum við að erlendir milljarðamæringar setji einhliða leikreglurnar í almannarýminu okkar? Elfa Ýr Gylfadóttir Skoðun Af hverju eru kennarar að fara í verkfall? Anton Már Gylfason Skoðun Val Vigdísar Skúli Ólafsson Skoðun Hefjum aðildarviðræður við Bandaríkin Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Árið 1975 er að banka Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Eru tengsl milli Úkraínustríðsins og breyttrar stöðu Grænlands? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Kennarar segja: „Nóg komið!“ – Verkfall fyrir virðingu og verðskulduð réttindi Jónas Sen Skoðun Hafa fyrrum æskunnar eftirlætisbörn og nú ellinnar olnbogabörn fengið nóg? Gunnar Ármannsson Skoðun Vísvita villandi fréttaflutningur Morgunblaðsins? Sigurjón Þórðarson Skoðun Friður á jörðu Þröstur Friðfinnsson Skoðun
Ég get staðist allt nema freistingar," er haft eftir rithöfundinum Oscar Wilde. Nú þegar fara þarf að efna áramótaheitin eiga vafalaust margir eftir að uppgötva einmitt þennan veikleika í eigin fari (skrifar undirrituð og teygir sig yfir ávaxtaskálina sem fyllt var strax 1. janúar í konfektkassann sem enn geymir dreggjar jólanna). Eftir nautnir hátíðanna sem fylla upp í mitti, hanga fast á mjöðmum og auka álag á buxnastrengi er vinsælt að lofa sjálfum sér bót og betrun í mataræði með snotrara holdafar að markmiði. Ráðleggingar um hvernig best sé að bera sig að í þeim efnum eru á hverju strái á þessum árstíma. Það er hins vegar hægara sagt en gert að greina milli þeirra sem eru áreiðanlegar - byggðar á niðurstöðum traustra vísindarannsókna - og hinna sem runnar eru undan rótum hagsmunaaðila sem eru að reyna að selja manni eitthvað og studd eru „þykjustu"-rannsóknum. Um áramótin birtu vísindamenn bresku samtakanna Sense About Science úttekt á þeim óvísindalegu dellum tengdum heilsu sem mest fór fyrir á liðnu ári og tiltóku fræga fólkið sem tók þátt í að halda þeim á lofti. Þar kom fram að söngkona Cheryl Cole væri talsmaður mataræðis sem byggt væri á blóðflokkum, Naomi Campbell flaggaði „dítox" lífsstílnum og verðandi drottning Breta, Kate Middleton, sæist oft með sílikonarmband sem auka ætti almenna hreysti. Það er auðvelt og skemmtilegt sport að hæðast að stjörnunum og trúgirni þeirra. Við nánari athugun kemur þó í ljós að fjöldi þeirra heilsufarsráða sem margir telja óvéfengjanlegan sannleik eru háð jafnannarlegum hvötum markaðsafla og húmbúkkið að ofan. Hver kannast ekki við hina gullnu reglu að manni beri að borða fimm skammta af ávöxtum og grænmeti á dag? Gamalt og gott heilræði sem hlýtur að vera stutt rökum, ekki satt? Rangt. Fullyrðingin sem farið hefur sem eldur um sinu um allan heim kemur frá ávaxta- og grænmetisbændum Kaliforníu. Talan fimm var valin af handahófi. Í samfloti við Bandarísku krabbameinssamtökin var fullyrt að neysla skammtanna fimm minnkaði líkur á krabbameini. Árið 2010 var kynnt niðurstaða ýtarlegrar rannsóknar sem tók af allan vafa um að svo er ekki. En það skipti ekki máli. Heilaþvottinum var náð. Verðum ekki fórnarlömb gylliboða og ódýrra lausna á nýju ári. Látum gagnrýna hugsun vera okkar fyrsta áramótaheit. Hjá mér verður heilsuátakið í boði ofangreinds Wilde: „Eina leiðin til að ráða bug á freistingum er að láta undan þeim."
Viljum við að erlendir milljarðamæringar setji einhliða leikreglurnar í almannarýminu okkar? Elfa Ýr Gylfadóttir Skoðun
Hafa fyrrum æskunnar eftirlætisbörn og nú ellinnar olnbogabörn fengið nóg? Gunnar Ármannsson Skoðun
Viljum við að erlendir milljarðamæringar setji einhliða leikreglurnar í almannarýminu okkar? Elfa Ýr Gylfadóttir Skoðun
Hafa fyrrum æskunnar eftirlætisbörn og nú ellinnar olnbogabörn fengið nóg? Gunnar Ármannsson Skoðun