Einmana börn

Íslensk börn eru einmana og sakna aukinna samskipta við foreldra og fjölskyldu. Nýlegar rannsóknir segja okkur að samskipti foreldra og barna skipti höfuðmáli þegar kemur að líðan barna og áhættu varðandi neyslu og hvers konar óreglu.

Rannsóknir segja okkur líka að samskiptin séu harla lítil. Þar að auki fer tannhirða íslenskra barna versnandi og margir kvarta undan því að agi sé á undanhaldi, reyndar ekki bara meðal barna og unglinga. En einmana og agalaus börn með skemmdar tennur eru ekki falleg mynd.

Fyrir nokkrum árum var því haldið fram að það skipti ekki máli hversu löngum tíma börn og foreldrar verðu saman á degi hverjum, gæði samskiptanna væru miklu mikilvægari. Þá varð til hugtakið „gæðastund" og komst mjög í tísku. Nýjar rannsóknir benda hinsvegar til að þótt slíkar gæðastundir séu vissulega mikilvægar dugi ekki að setjast niður og ræða ítarlega við börnin í fimm til tíu mínútur á dag, lengd samverunnar sé ekki síður mikilvæg. Foreldrum finnst stundum lítils virði að verja tíma með börnum sínum þegar þau sitja límd við tölvuna eða sjónvarpið og lítil eða engin bein samskipti eiga sér stað. Unglingar bregða gjarna á ólíkindalæti þegar foreldrar ætla að efna til samræða, taka lítt eða ekki undir og segja jafnvel að þeim sé alveg sama, þeir vilji fá að vera í friði, vilji helst fara út o.s.frv. Þetta kannast líklega flestir foreldrar við. Raunin er auðvitað sú að æfingin skapar meistarann og það þýðir ekkert að gefast upp í uppeldinu, hvort sem um er að ræða útivistarreglur, tiltekt í herberginu eða samræður.

Við höfum líka heyrt niðurstöður úr rannsóknum sem sýna fram á að Íslendingar vinni meira eða a.m.k. lengri vinnudag en gerist og gengur meðal nágranna okkar. Það er í öllu falli ljóst að vinnudagur Íslendinga er langur, ástundun líkamsræktarstöðva er mikil og velta í verslunum gríðarleg svo fá dæmi séu tekin. Allt tekur þetta tíma og hverja stund í lífinu er aðeins hægt að nota einu sinni. Þess vegna er mikilvægt að velja vel hvernig tíminn er nýttur og allar upplýsingar segja okkur að best sé að sem flestum stundum sé varið með börnunum okkar til að þau megi verða hamingjusöm og góðir þegnar lands og þjóðar. Við erum öll á eilífu spani að ná sem flestu og mestu af gæðum lífsins og hin raunverulegu gæði mæta því stundum afgangi.

Það er hægt að setja nýlegt uppátæki nokkurra kennara í Laugarnesskóla í þetta samhengi en þeir tóku þá prýðilegu ákvörðun að kaupa ekkert nema nauðsynjar í tvo mánuði. Hvatinn kom úr umhverfisumræðunni og hugmyndin var að draga úr neyslu og sóun. Ekki veitir af og við ættum öll að taka okkur þetta ágæta fordæmi til eftirbreytni. En það er önnur skemmtileg hlið á þessum teningi kennaranna í Laugarnesi. Með því að draga úr innkaupum sparast tími sem getur nýst vel fyrir fjölskylduna. Það er geysilega tímafrekt að þvælast á milli verslana að leita að einhverju sem hugsanlega gæti komið sér vel eða sem hugsanlega er hægt að telja sér trú um að vanti. Raunin er auðvitað sú að í flestum tilfellum lendir það sem keypt var inn í skápi eða geymslu þar til því verður hent í næstu flutningum.

En mikilvægur þáttur í þessu öllu saman er að með því að draga úr verslunarferðum er hægt að spara umtalsverðan tíma sem betur er varið til samskipta eða samveru með börnum. Og þá er líka mikilvægt að muna að lengd samverunnar skiptir verulegu máli, ekki síður en það sem gert er í þessari samveru. Klukkutíma samvera foreldra og barna án beinna samskipta getur verið mikilvægari en fimm mínútna samræður. Ávinningurinn verður vonandi glaðari og sjálfsöruggari börn og þéttari fjölskyldubönd. Og svo þarf auðvitað að lækka tannlæknakostnað svo hér verði ekki tannlaus ungmenni eins og var ótrúlega algengt fyrir nokkrum áratugum.

Með því að draga úr verslunarferðum er hægt að spara umtalsverðan tíma sem betur er varið til samskipta eða samveru með börnum.